Ik las een tijd geleden over een manier om in te schatten op welk niveau van intimiteit en verbinding je bent tijdens een gesprek. Sindsdien gebruik ik ze tijdens mijn begeleidingen van directies en raden van bestuur. Deelnemers zeggen dat dit heel verhelderend werkt. Daarom bespreek ik ze hier wat uitvoeriger.
Meestal voelen we onbewust deze lagen wel aan. En waarschijnlijk hebben we voldoende sociale vaardigheidstraining meegekregen om automatisch te schakelen naar het intimiteitsniveau dat in een gegeven omstandigheid gepast is. Maar niet iedereen heeft het geluk gehad om dit sociale 'kaartlezen' van huis uit meegekregen te hebben.
1. Over koetjes en kalfjes – (spreken over niets)
In het Engels heet dit small talk. Het gesprek gaat over dingen die niet erg belangrijk voor je zijn. Het zijn de ijsbrekers over het weer, hoe laat het is of iets in je onmiddellijke omgeving. Als je graag diepgaander gesprekken hebt, vind je dit soort contact misschien ongemakkelijk, vervelend of nutteloos. Maar dan missen we wel de waarde en functie van deze laag van contact. Het is de opener, de opstap naar mogelijk andere lagen. Dit gesprek is bedoeld om geen inhoud te hebben. Want de kern gaat over het contact, over het gesprek zelf, niet over inhoud.
Stel: je zit op een bank in het park en je zegt tegen de vreemde naast je: 'mooi weer, hè?' Dan gaat het natuurlijk niet over het weer maar wel over: 'Ik wil een praatje maken. Ben je bereikbaar voor een gesprekje, voor contact?' Dat is impliciet, niet uitgesproken. Misschien is het antwoord alleen maar een bevestigende glimlach en wegdraaiende blik. Het antwoord op de eerste (uitgesproken) vraag was dus ja, en de tweede beweging was 'neen' ( niet uitgesproken).
De indirectheid van deze communicatievorm maakt het veiliger voor beide. Het blijft aan de oppervlakte. Een directe vraag zoals 'Mag ik een gesprek met je?' zou meer direct, intiem en wellicht confronterend zijn geweest. Daarmee zou je in één klap naar veel een diepere laag zijn gegaan. Dat zou een te grote sprong zijn. Over koetjes en kalfjes pratend kunnen we verkennen of er meer contact ontstaat. Of we kunnen gewoon chit-chatten. Niets mis mee.
2. Spreken over iets
Hier wordt de inhoud belangrijk. We hebben al vastgesteld dat we met elkaar willen spreken, dus kunnen we het over de inhoud hebben. Daarmee spreken we nog niet over onszelf. Het gespreksonderwerp kan werkelijk alles zijn: sport, wetenschap, politiek of de auto die je mij wil verkopen. Wat we bespreken staat op de voorgrond, hoe we het zeggen staat eerder in de achtergrond. We gaan misschien akkoord of juist niet, maar de inhoud staat centraal niet wat tussen de lijnen speelt.
Dit is al een iets intiemere laag omdat we echt betrokken zijn bij het gespreksonderwerp. Net het feit dat het onderwerp er voor ons toe doet maakt deze communicatie al wat intiemer. Dit is de communicatielaag waar we gericht zijn op feiten en onze overtuigingen. De meeste vergaderingen waar we aan deelnemen vallen onder deze categorie. De meeste dingen die we buitenshuis doen ook. Net zoals de meeste gesprekken tussen mannen.
3. Spreken over jou of spreken over mij
Nu is het onderwerp persoonlijk. Ik spreek met je over mezelf, over mijn gedachten en gevoelens. We spreken nu expliciet over onszelf en onze persoonlijke ervaring en wat ons innerlijk beweegt.
Je persoonlijk openstellen markeert de stap naar een diepere laag van contact en communicatie dan hierboven. We laten iets van onszelf zien, en dat is voor de meesten van ons intiemer. Als de samenwerking in teams vastloopt, is het vaak omdat er alleen of te veel over inhoud gesproken. Dan is er vaardigheid en ervaring nodig om het ook over relatie en verbinding te mogen hebben.
Eén mogelijkheid is dat slechts één van ons beide wat over zichzelf zegt, terwijl de andere gewoon luistert. Dan is alle aandacht voor één persoon die wat er in haar of hem gebeurt verkent en onder woorden tracht te brengen. De andere persoon biedt dan gewoon de ruimte aan. Een andere mogelijkheid is dat we beide wat over onszelf vrijgeven. Dat is een normale manier om elkaar beter te leren kennen. Deze laag van gesprekken komt vaker vanzelf voor in privé context en gemakkelijker tussen vrouwen.
4. Spreken over ons
Deze vierde laag gaat niet alleen over jou of jullie of mij maar over ons. Over wat we vinden van elkaar, hoe we met elkaar omgaan, wat we meer of minder nodig hebben van elkaar en wat we hopen voor onze relatie of samenwerking in de toekomst. Hier hebben we het over onze relatie. Dat vinden de meeste mensen het meest spannende onderwerp voor conversatie. Om dit soort contact te hebben is een veilige bedding nodig.
Een conversatie laten verdiepen van laag naar laag kan pas wanneer op elke laag voldoende verbinding wordt aangevoeld en bevestigd.
Een conversatie hoeft overigens niet op één laag te blijven. Ze kan gerust van laag wisselen, naar beneden of weer naar boven. Twee mensen die elkaar voor het eerst op een feestje tegen komen kunnen starten op laag 1 en verdiepen naar 2 of zelfs 3. Maar wanneer een derde persoon erbij komt, is het goed mogelijk dat er één of twee niveau's gestegen wordt omdat het niet meer veilig of gepast voelt om te blijven in de laag waar ze waren. Wanneer die derde beter bekend wordt, kan het weer wel of toch niet verdiepen, afhankelijk van hoe elke persoon zich voelt.
Ook binnen éénzelfde gesprek kunnen verschillende gesprekspartners op verschillende lagen spreken. Elk zal (waarschijnlijk onbewust) spreken op de laag waar hij zich het beste thuis voelt. En elk zal proberen om de ander op de laag van zijn voorkeur te krijgen. Dat is heel goed merkbaar in een klassiek koppel waar de man liefst en makkelijkst op de tweede laag contact maakt, en de vrouw liever op de derde en vierde laag spreekt. Wanneer de vrouw zegt: 'Man, we moeten eens praten', wil ze waarschijnlijk zeggen: 'Ik wil het hebben over ons'.
In directieteams en raden van bestuur, mijn werkterrein, spelen deze lagen van verbinding evenzeer. Wanneer de samenwerking stokt, is het meestal niet omdat het over inhoudelijke onderwerpen gaat. Wel omdat er onder tafel dingen onuitgesproken blijven hangen. Wat er onder tafel blijft hangen, gaat vrijwel altijd over laag 3 en vooral 4. Dat bespreekbaar maken, vereist moed van de deelnemers en meestal een buitenstaander die de veilige bedding kan maken en vasthouden. Dan kunnen collega's vaak voor het eerst spreken zoals ze tijdens hun gewone contact nooit met elkaar hebben leren spreken. Die eenvoudige intimiteit van de vierde laag zorgt meestal voor onverwacht meer vertrouwen in elkaar. En een team, dat is niet een groep mensen die met elkaar werken, maar een groep mensen die elkaar vertrouwen.
Spreekt deze blog je aan voor je team en organisatie? Lees dan hier wat we voor je kunnen doen.
Of lees dit boekje: In team
Spreekt deze blog je persoonlijk aan? Dat heb ik iets voor je. Lees hier meer over Ontdek je Eigen Frequentie, een leergang op jouw maat waar je van binnenuit leert over lagen in jezelf en over jouw mensgerichte kant van leiding geven.
Interesse? Neem dan deel aan de komende info-avond. Neem gerust contact met me op of meld je aan voor een vrijblijvende intake.
Welkom! Filip Lowette +32 475 448719 flow@lowette.be